Chuyển mình theo bước đi của đất nước Có thể khẳng định, quá trình hội nhập của Việt Nam có động lực mạnh mẽ từ khi Đảng tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước từ hơn 30 năm trước trong đó đổi mới về quản lý, điều hành phát triển nông nghiệp, lãnh đạo nông dân, xây dựng và phát triển nông thôn tạo được những thành tựu to lớn, vững chắc. Cùng với nhịp đập của đất nước thời kỳ đổi mới, hoạt động của Hội NDVN cũng chuyển mình theo hướng thiết thực, hiệu quả và được kế thừa qua nhiều kỳ Đại hội. Nhiệm kỳ Đại hội III, Hội NDVN (1998-2003) đã xác định rõ hơn, cụ thể hơn vai trò, nhiệm vụ của mình. Đó là bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp, đoàn kết thu hút hội viên, Hội NDVN còn tổ chức thực hiện hoạt động dịch vụ, hỗ trợ nông dân. Nhiệm vụ này đã được Hội NDVN cụ thể hóa bằng Đề án 460-ĐA/HND ngày 20.9.1999. Đề án 460 đã tạo cơ sở thực tiễn, động lực để Hội NDVN các cấp đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, xác định lấy lợi ích thiết thực của hội viên làm mục đích để triển khai các nhiệm vụ, tổ chức các phong trào thi đua trong nông dân. Hội đã phối hợp tổ chức các hoạt động dịch vụ, hỗ trợ nông dân như tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật (KHKT), cung ứng vật tư nông nghiệp, xây dựng, phát triển Quỹ Hỗ trợ nông dân (HTND)… Tuy có nhiều nổ lực, song hoạt động của Hội NDVN từ Đại hội III trở về trước chủ yếu vẫn là tuyên truyền, vận động “chay”, hoạt động hỗ trợ dịch vụ chưa đáp ứng được nhu cầu bức thiết của hội viên, nông dân về vốn, vật tư, máy móc, kiến thức, kỹ năng sản xuất cũng như thị trường tiêu thụ nông sản phẩm. Từ Đại hội IV (2003-2008) trở đi, hoạt động của Hội NDVN có sự đổi mới căn bản. Công tác tuyên truyền, vận động, đoàn kết, tập hợp hội viên, nông dân gắn liền với các hoạt động tư vấn, dịch vụ, hỗ trợ và tập huấn, chuyển giao tiến bộ KHKT góp phần giúp nông dân phát triển sản xuất, kinh doanh, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nâng cao thu nhập; chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho hội viên, nông dân… Những kết quả trong nhiệm kỳ Đại hội IV đã tạo tiền đề, cơ sở vững chắc để hoạt động Hội NDVN thực sự có bước phát triển lớn mạnh cả về năng lực, nguồn lực trong nhiệm kỳ Đại hội V (2008-2013) và nhiệm kỳ Đại hội VI (2013-2018). Trong nhiệm kỳ 2008-2013 và nửa nhiệm kỳ 2013-2018, không chỉ Hội NDVN mở rộng về quy mô, chất lượng các hoạt động hướng dẫn, tư vấn, dịch vụ, hỗ trợ và dạy nghề cho nông dân mà các mối quan hệ hợp tác giữa Hội NDVN và các Bộ, ngành trong nước và các tổ chức quốc tế cũng được mở rộng… Nâng cao vai trò, vị trí và uy tín Trong nhiệm kỳ Đại hội V và Đại hội VI của Hội NDVN, các chương trình phối hợp, hợp tác với các Bộ, ngành, đơn vị, doanh nghiệp trong nước và các tổ chức quốc tế không chỉ giúp Hội NDVN tăng cường về năng lực mà còn tạo nguồn lực to lớn để quá trình đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Hội diễn ra mạnh mẽ hơn, hỗ trợ hiệu quả hơn cho hội viên, nông dân. Thông qua tổ chức của mình, hội viên, nông dân đã biết, hiểu và thực hiện có hiệu quả và được thụ hưởng thành quả cụ thể nhất, rõ nhất chủ trương, đường lối đổi mới và phát triển đất nước của Đảng và Nhà nước. Theo đó, vai trò, vị trí, uy tín của Hội NDVN trong hệ thống chính trị được nâng lên rõ rệt, được sự ủng hộ rộng rãi trong xã hội, thu hút ngày càng nhiều hội viên, nông dân, tạo uy tín trong hợp tác đối với các tổ chức quốc tế. Không chỉ tuyên truyền, vận động, thuyết phục hội viên, nông dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, những năm vừa qua Hội NDVN còn chủ động, tích cực tham gia đề xuất, góp ý xây dựng chính sách, giám sát việc thực hiện chính sách, nhất là chính sách liên quan đến nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Hội NDVN hiện có tổng số hội viên hơn 10,5 triệu người, 100% thôn, ấp, bản, làng có nông dân có tổ chức Hội với 95.246 chi hội, hơn 200.600 tổ Hội thuộc 10.545 cơ sở Hội. Phong trào “Nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững” do Hội phát động, hiện cả nước có hơn 4,2 triệu hộ đạt danh hiệu “Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi” các cấp. Hội NDVN đã từng bước chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, năng lực công tác đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác Hội và phong trào nông dân trong tình hình mới. Thông qua chương trình phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội, Hội NDVN đã ủy thác giúp gần 2,3 triệu hộ nông dân nghèo và các đối tượng chính sách khác vay hơn 44.600 tỷ đồng tín dụng chính sách; tín chấp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giúp 579.800 hộ nông dân vay hơn 21.900 tỷ đồng. Đến năm 2015 cả nước đã có 52 tỉnh, thành phố bố trí mặt bằng xây dựng Trung tâm Dạy nghề và Hỗ trợ nông dân (TTDN HTND) – thuộc Hội Nông dân cấp tỉnh. Trong 4 năm (2012-2015), Hội NDVN đã được Nhà nước bố trí vốn cho 28 dự án xây mới và nâng cấp TTDN HTND trong đó có 10 dự án đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Quỹ HTND các cấp trong cả nước ngày càng được đổi mới, nâng cao về quy mô và chất lượng hoạt động. Hiện Quỹ HTND toàn hệ thống đạt hơn 2.000 tỷ đồng. Trong 5 năm qua, Quỹ HTND các cấp đã giúp trên 380.000 lượt hộ nông dân tham gia các nhóm hộ trong các mô hình sản xuất, kinh doanh, với số vốn quay vòng đạt trên 5.200 tỷ đồng; xây dựng được 2.807 mô hình kinh tế hợp tác, liên kết sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm. Những số liệu vừa nêu có được là bởi trong nhiệm kỳ Đại hội V và Đại hội VI, Hội NDVN đã làm tốt công tác tham mưu với Đảng, Nhà nước, phối hợp với Chính phủ, các địa phương trong phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Rõ nhất là Hội NDVN đã chủ động, tích cực xây dựng Đề án “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội NDVN trong phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và xây dựng giai cấp nông dân Việt Nam giai đoạn 2010-2020”. Đề án đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng thông qua bằng Kết luận số 61 (KL 61) ngày 3.12.2009. Thực hiện Đề án này, ngày 10.5.2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 673 (QĐ 673) “Về việc Hội NDVN trực tiếp thực hiện và phối hợp thực hiện một số chương trình, đề án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội nông thôn giai đoạn 2011-2020”. KL 61 của Ban Bí thư và QĐ 673 của Thủ tướng Chính phủ nhanh đi vào cuộc sống và đã tạo được những kết quả tích cực, thể hiện rõ sự quan tâm, chỉ đạo, lãnh đạo và tạo điều kiện của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đối với giai cấp nông dân, Hội NDVN. Việc thực hiện KL 61 của Ban Bí thư và QĐ số 673 của Thủ tướng Chính phủ cũng đã giúp Hội NDVN tham gia thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 26 Hội nghị lần thứ 7 BCH T.Ư Đảng khóa X về “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn”, đồng hành với nông dân trong bối cảnh Việt Nam trở thành thành viên của tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)… Cùng nông dân hội nhập Sau khi gia nhập tổ chức Thương mại Thế giới-WTO năm 2007, đến nay Việt Nam đã ký kết 10 hiệp định thương mại tự do (FTA) với các quốc gia, khu vực lớn trên thế giới; tham gia vào cộng đồng kinh tế Asean-AEC năm 2015, tiến tới ký hoàn tất Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương-TPP. Thách thức, áp lực hội nhập là rất lớn, nhất là đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông dân. Tinh thần hội nhập của Hội NDVN, của giai cấp nông dân Việt Nam nhất quán với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, chương trình, kế hoạch, giải pháp của Chính phủ về hội nhập, trong đó có đổi mới thể chế, tái cơ cấu nền kinh tế nói chung và nông nghiệp nói riêng…Như lời Chủ tịch nước Trương Tấn Sang chỉ đạo tại buổi làm việc với Hội NDVN ngày 2.12.2015: “Để thích ứng với môi trường hội nhập quốc tế, Hội NDVN phải tổ chức, tập hợp nông dân dựa trên một số hoạt động kinh tế chứ không thể thuần túy tập hợp nông dân bằng cách tuyên truyền, giáo dục chính trị suông…”. Để hội nhập thành công, Hội NDVN, giai cấp nông dân Việt Nam phải được tăng cường về năng lực, nguồn lực và phải có giải pháp, cách thức tổ chức thực hiện sát với thực tiễn. Hội nhập thành công chính là hỗ trợ nông dân tranh thủ được cơ hội, vượt qua thách thức. Giải quyết những thách thức chính là khắc phục những yếu kém hiện nay trong nông nghiệp, những hạn chế còn tồn tại của người nông dân và tổ chức Hội NDVN. Để làm được điều đó, Hội NDVN sẽ tập trung vào mấy vấn đề sau: Một là: Tiếp tục chủ động, tích cực tham mưu, thực hiện có hiệu quả hơn nữa KL 61 của Ban Bí thư, QĐ 673 của Thủ tướng Chính phủ. Thông qua đó tạo thêm nguồn lực, tăng năng lực để các cấp Hội NDVN đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động thích ứng với môi trường hội nhập. Việc thực hiện KL 61, QĐ 673 còn tạo điều kiện quan trọng để Hội NDVN tăng cường hoạt động hỗ trợ nông dân cả về chất lượng và số lượng, trong đó quan trọng là dịch vụ về vốn tín dụng, kiến thức KHKT, dạy nghề, kỹ năng tổ chức sản xuất… Hai là: Muốn hội nhập thành công, người nông dân phải có đủ năng lực. Năng lực của người nông dân phải thể hiện ở tư duy mới, nhận thức mới, kiến thức mới, quyết tâm mới và có đời sống văn hóa mới. Để góp phần nâng cao năng lực cho nông dân, Hội NDVN sẽ xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án “Xây dựng hình mẫu người nông dân mới”; đề xuất, kiến nghị đưa những tiêu chuẩn về người nông dân mới vào trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Hội nhập thành công, xây dựng nông thôn mới không thể thiếu người nông dân mới. Ba là: Hội NDVN các cấp tham gia có hiệu quả vào chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Một trong những nội dung quan trọng và khó khăn mà Hội NDVN phải thực hiện-đó là tuyên truyền, tập hợp, hướng dẫn, hỗ trợ nông dân tổ chức lại sản xuất. Hội nhập không thể thành công, nông sản của Việt Nam khó có thể cạnh tranh khi nông nghiệp vẫn là sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, sản lượng, chất lượng thấp, chưa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm…Trước mắt, Hội NDVN sẽ tập trung các giải pháp giúp nông dân liên kết trong sản xuất thông qua việc hướng dẫn xây dựng các mô hình tổ, nhóm nông dân, tổ hợp tác, Hợp tác xã (HTX)…Thông qua các mô hình này, nông dân sản xuất nông sản hàng hóa áp dụng cùng 1 quy trình kỹ thuật, cho ra sản phẩm đồng nhất về chủng loại, kích cỡ, đảm bảo môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm.. Bốn là: Khoa học công nghệ là 1 trong 3 trụ cột then chốt để đảm bảo nông nghiệp Việt Nam hội nhập thành công. Hội NDVN sẽ tăng cường các hoạt động tư vấn, hướng dẫn, tập huẩn, chuyển giao, dạy nghề để nâng cao kiến thức, kỹ năng sản xuất của nông dân. Hội NDVN đang hợp tác với một số tập đoàn, doanh nghiệp công nghệ nông nghiệp lớn của Mỹ, Nhật Bản xây dựng thí điểm một số mô hình chăn nuôi, trồng trọt áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất. Bước đầu đã có những kết quả khả quan. Chẳng hạn, mô hình HTX chăn nuôi Hoàng Long, xã Tân Ước, huyện Thanh Oai (Hà Nội) sử dụng chế phẩm sinh học Biowish giúp tăng năng suất, chất lượng đàn lợn nuôi, đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và hạ 10% chi phí chăn nuôi. Tới đây, cùng với các đối tác, Hội NDVN sẽ mở rộng mô hình áp dụng công nghệ tiên tiến này sang các lĩnh vực chăn nuôi, trồng trọt khác, trước mắt sẽ là những ngành, hàng nông nghiệp có thế mạnh như nuôi tôm, cá da trơn, trồng rau, củ, quả thực phẩm cao cấp, hoặc ngành, hàng đang có nguy cơ “thua” khi phải cạnh tranh trong hội nhập như chăn nuôi lợn, gà, bò thịt, bò sữa…Thông qua những mô hình như vậy, Hội NDVN và các đối tác sẽ hỗ trợ, hướng dẫn nông dân, mô hình kinh tế tập thể của nông dân tổ chức sản xuất nông sản theo chuỗi giá trị, đạt tiêu chuẩn châu Âu và Mỹ, nông sản có thể cạnh tranh ngay tại thị trường trong nước và các thị trường khó tính trong khuôn khổ các hiệp định thương mại tự do… Năm là: Hội NDVN tăng cường các hoạt động hợp tác, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp trong nước; mở rộng hoạt động quan hệ với các tổ chức quốc tế nhằm nâng cao năng lực; tranh thủ nguồn lực để hỗ trợ nông dân (hiện Hội NDVN có quan hệ hợp tác với 40 tổ chức nông dân, tổ chức chính phủ, phi chính phủ, tổ chức quốc tế trong khu vực và trên thế giới). Trước mắt Hội sẽ thúc đẩy mở rộng quan hệ hợp tác với Hội Nông dân Cộng hòa Liên bang Đức trong việc đưa nông dân giỏi của Việt Nam sang học tập ngắn hạn tại các trang trại của nước Đức; tổ chức các đoàn cán bộ, nông dân đi thăm quan, học tập kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp tại nước ngoài (hiện nay đã có 8 tỉnh, thành phố bố trí ngân sách hỗ trợ để đưa nông dân đi nước ngoài thăm quan, học tập). Việc tăng cường mở rộng hợp tác, phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nước còn góp phần gia tăng tiếng nói của Hội NDVN trong bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của nông dân Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, số lượng, tính chất các vụ kiện chống bán phá giá ngày càng phức tạp… Sáu là: Tiếp tục chiến lược đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Hội NDVN các cấp đủ năng lực, trình độ, bản lĩnh vững vàng, có hiểu biết căn bản về kiến thức hội nhập. Trước mắt tập trung vào thực hiện Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Hội Nông dân Việt Nam giai đoạn 2016-2020” vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 20.11.2015…